จักรวาลผีอาเซียน สู่วงการบอร์ดเกมระดับสากล

          นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่สถาบันอุทยานการเรียนรู้ TK Park จัดประกวดบอร์ดเกม แต่โครงการ Thai Board Game Journey 2025 ในหัวข้อ 'ผีอาเซียน' ครั้งนี้อาจเรียกได้ว่าเป็นหนึ่งในครั้งที่น่าตื่นเต้นที่สุด! 

          ไม่เพียงเพราะหัวข้อที่ดึงดูดความสนใจตั้งแต่แรกเห็น ทว่า การจัดงานครั้งนี้ยังได้รับความร่วมมือจากคณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร มหาวิทยาลัยศิลปากร ที่ช่วยสนับสนุนองค์ความรู้ เนื้อหาจากงานวิจัยเรื่องต้นทุนทางวัฒนธรรมตลอดจนสื่อกราฟิก และสมาคมผู้ผลิตและออกแบบบอร์ดเกม (Publisher and Designer Board Game Association: PUDEBGA) เข้ามาเป็นผู้ร่วมดำเนินโครงการด้านการจัดประกวดและเวิร์กช็อป จึงนับว่าการร่วมมือครั้งนี้เป็นการต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมของภูมิภาค โดยมองถึงความเป็นไปได้ในเชิงพาณิชย์ ที่อาจสร้างความเปลี่ยนแปลงใหม่ ๆ ให้กับวงการบอร์ดเกมบ้านเราในอนาคต

          ตั้งแต่วันแรกของโครงการนี้ จนกระทั่งได้ผู้ชนะคือ เกม A.S.E.A.N VERSE กรุผีแตกแหกหมู่บ้าน จากทีม Meeple Play วันนี้ TK Park จะพาทุกคนมาย้อนเส้นทางและถอดบทเรียนระหว่างทาง เพื่อจุดกระแสความตื่นเต้น ก่อนที่ Meeple Play จะบินลัดฟ้านำผลงานนี้ไปแสดงในงานบอร์ดเกมระดับนานาชาติ ปลายกันยายน 2568

          ทำเรื่องเล่นให้เป็นเรื่องใหญ่ และเรื่องใหม่

          ในการจัดประกวดบอร์ดเกมครั้งที่ผ่าน ๆ มา TK Park ได้พยายามมองหาความเป็นไปได้ในการยกระดับวงการบอร์ดเกมให้ไปได้ไกลมากกว่าที่เคย รวมถึงเฟ้นหาผู้มีความสามารถที่จะมาช่วยจุดประกายและขับเคลื่อนบอร์ดเกมไทยให้ออกสู่สายตาชาวโลกได้มากขึ้น

          เพราะเราเชื่อว่า การ ‘ทำเรื่องเล่นให้เป็นเรื่องใหญ่’ คือคำตอบหนึ่ง แต่อีกคำตอบหนึ่ง ก็คือการ ‘ทำเรื่องใหม่’ TK Park จึงยกระดับการประกวดครั้งนี้ในหลายมิติ ทั้งรูปแบบงาน ของรางวัล ไปจนถึงการดึงผู้เชี่ยวชาญในวงการเข้ามามีส่วนร่วม ไม่ว่าจะเป็น PUDEBGA ที่มีองค์ความรู้และประสบการณ์ด้านการพัฒนาและผลิตบอร์ดเกม รวมถึงการจัดงานแสดงผลงานบอร์ดเกมระดับนานาชาติ และ ผศ.ดร.ณัฐพร กาญจนภูมิ (อาจารย์ตาล) ผู้วิจัยเรื่อง ‘ผีอาเซียน’ จากจักรวาลผีสู่จักรวาลนฤมิต: การแปรรูปทุนทางวัฒนธรรมสู่การใช้ประโยชน์เชิงเศรษฐกิจสร้างสรรค์ 

          เมื่อกำลังหลักของโครงการฯ พร้อมแล้ว ก็ได้เวลาเปิดรับสมัครผู้มีความสามารถ นำเสนอแนวคิดต้นแบบบอร์ดเกมในรูปแบบวิดีโอ ในหัวข้อ ‘ผีอาเซียน’ โดยใช้ภาพตัวละคร ฉาก และเรื่องราวจากระบบ Mythophobia ของงานวิจัยเป็นวัตุดิบตั้งต้น จนได้ผู้สนใจส่งคลิปวิดีโอเข้าร่วมถึง 192 ทีม ก่อนจะทำการคัดเลือกจนเหลือ 10 ทีมสุดท้าย มาร่วมกิจกรรมเวิร์กช็อป ทดลองเล่น รับคำแนะนำจากผู้นักออกแบบบอร์ดเกมรุ่นพี่ และพัฒนาบอร์ดเกมไปด้วยกัน โดยมีรางวัลที่สร้างความตื่นเต้นให้กับคนรักบอร์ดเกม นั่นก็คือเงินรางวัล 35,000 บาท และการได้นำผลงานไปจัดแสดงที่ Taiwan Original Board Game Expo 2025

          เรื่องเล่าผีที่ควรวิวัฒน์ไปตามสังคม

          การออกแบบบอร์ดเกมก็เหมือนการสร้างโลกใบใหม่ ยิ่งมีข้อมูลเบื้องหลังรองรับมากแค่ไหนก็ยิ่งทำให้โลกในบอร์ดเกมสมบูรณ์แบบมากขึ้นเท่านั้น ในงานเวิร์กช็อป อาจารย์ตาลเจ้าของงานวิจัยเรื่องผีอาเซียน ได้เล่าประสบการณ์จากวิจัยเพื่อเป็นข้อมูลเพิ่มเติมให้เหล่านักออกแบบได้เข้าใจเกี่ยวกับวัฒนธรรมผี ๆ ในท้องถิ่นบ้านเรามากขึ้น

          การศึกษาพบว่าในภูมิภาคอาเซียน ผีไม่ได้แบ่งแยกตามพรมแดนแต่ละประเทศ แต่แบ่งตามความเชื่อและวัฒนธรรมของกลุ่มประเทศในบริเวณใกล้เคียงกัน โดยแบ่งออกได้เป็น 5 โซน ดังนี้

          โซนที่ 1: ความเชื่อดั้งเดิมผนวกพุทธศาสนา (ไทย, พม่า, ลาว, กัมพูชา) มีรากฐานจากพุทธศาสนาเถรวาทที่ผนวกเข้ากับความเชื่อเรื่องวิญญาณและผีที่มีอยู่แต่เดิม เช่น กระสือ, กระหัง, และเปรต ไปจนถึงผีที่มีเฉพาะในบางท้องถิ่น เช่น กองกอย และ ตานี

          โซนที่ 2: ความเชื่อแบบจีน (เวียดนาม) ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมจีน ผสานระหว่างความเชื่อพื้นบ้านและศาสนาพุทธ-เต๋า เช่น อง บา บี, ผีนมยาน, และ ทัง โค ฮวอน

          โซนที่ 3: ความเชื่อแบบอิสลาม (มาเลเซีย, อินโดนีเซีย) เกี่ยวข้องกับศาสนาและวัฒนธรรมท้องถิ่นที่ผนวกกับอิสลาม เช่น ปอนติอานัก, เจงล็อต, และ ฮันตูกาลาห์

          โซนที่ 4: ความเชื่อแบบฮินดู (อินโดนีเซีย - บาหลี) มีลักษณะเด่นในเรื่องของการใช้เวทมนตร์และพิธีกรรมในการควบคุมและสื่อสารกับวิญญาณ เช่น รางดา และ เลอัก 

          โซนที่ 5: ความเชื่อแบบคริสต์ (ฟิลิปปินส์) โซนนี้มีความเชื่อเกี่ยวกับผีที่ผนวกกับศาสนคริสต์โดยเฉพาะนิกายโรมันคาทอลิค เช่น มานานังเกล, อัสวัง, และ วัควัค

          โดยอาจารย์ตาลมองว่า ‘ผี’ ไม่ควรถูกมองเป็นแค่เรื่องเล่าชวนขนหัวลุก แต่เป็นเรื่องที่สามารถนำมาทำคอนเทนต์หรือตีความใหม่ได้ เพื่อให้เรื่องเล่าถึงผีวิวัฒน์ไปตามสภาพสังคม เหมือนที่อาจารย์ตาลใช้คำว่า “เราเป็นเพื่อนกับผีได้” เพราะแต่เดิมในประเทศไทย พม่า ลาว กัมพูชา เรื่องผีก็เป็นเรื่องเล่าที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อช่วยสั่งสอนศีลธรรมและเตือนใจผู้คน แต่ปัจจุบันนี้ เราต่างเห็นในสื่อต่าง ๆ ว่าเรื่องผีได้กลายเป็นสื่อที่เราเปิดฟังยามว่าง เป็นภาพยนตร์ และเป็นงานสร้างสรรค์สารพัด

          โครงการวิจัยของอาจารย์ตาลนำมาสู่การสร้าง Metaverse ซึ่งเป็นโลกเสมือนของผีอาเซียน ที่ผู้ใช้สามารถเรียนรู้ผ่านนิทานภาพ เกม หรือการพูดคุยแลกเปลี่ยนกับผู้เล่นอื่น โดยมีผีในตำนานที่โด่งดัง 25 ตน ถูกเลือกมาทำหน้าที่เป็นตัวละครหลักในโลกเสมือนนี้

          การประกวดบอร์ดเกมครั้งนี้จึงเป็นหนึ่งในการขยายจักรวาลผีอาเซียนและตัวละครผีทั้ง 25 ตน ทั้งยังช่วยเน้นยำแนวคิดของงานวิจัยในครั้งนี้ ว่าเรา “เป็นเพื่อนกับผี” ได้จริง ๆ

          เครื่องมือช่วยเล่าของนักเล่าเรื่อง

          หลังจากเส้นทางการประกวดเกือบ 2 เดือน นับตั้งแต่วันเปิดรับสมัคร จนที่สุดเมื่อวันที่ 31 สิงหาคม 2568 ก็ได้ผู้ชนะของโครงการ Thai Board Game Journey 2025: ผีอาเซียน อย่างเป็นทางการ นั่นก็คือ เกม A.S.E.A.N VERSE: กรุผีแตกแหกหมู่บ้าน จากทีม Meeple Play ที่ประกอบด้วยสมาชิก 2 คนคือ คุณณัฐพล ออพิพัฒน์ ดูแลงานพัฒนาเนื้อหาและกลไกเกม และ คุณธนกร สำรวมชื่น ที่รับผิดชอบงานออกแบบกราฟิก

          คุณณัฐพลเล่าย้อนให้ TK Park ฟังว่า ตอนเด็ก ๆ เขาเคยใฝ่ฝันอยากเป็นนักเขียนนิยาย แต่เมื่อได้รู้จักและสนใจบอร์ดเกมมากขึ้น จึงค้นพบว่าตนเองเหมาะกับ ‘การเล่าเรื่องผ่านเกม’ มากกว่า เขาจึงเริ่มส่งผลงานเข้าประกวดตามเวทีต่าง ๆ เพื่อฝึกฝนฝีมือ กระทั่งมาคว้ารางวัลชนะเลิศบนเวทีนี้อย่างงดงาม

          ซึ่งเมื่อลองพิจารณารายละเอียดเกม A.S.E.A.N VERSE ก็ไม่น่าแปลกใจเลยว่านักออกแบบเคยฝันอยากเป็นนักเขียนมาก่อน เพราะตัวเกมมีชั้นเชิงการเล่าเรื่องที่น่าสนใจ ผ่านการ์ดเกมจำนวน 73 ใบ (ที่แอบซ่อนกิมมิกสุดเจ๋ง เมื่อพลิกแนวตั้งจะอ่านได้ว่า ‘ผี’) สามารถเล่นได้ 2–4 คนโดยไม่ต้องปรับกติกาตามจำนวนคน ใช้เวลาประมาณ 20 นาที

          แก่นของเกมว่าด้วยเรื่อง ‘พื้นที่’ ที่สะท้อนความเชื่อเรื่องภพภูมิ และเส้นแบ่งระหว่างมนุษย์กับภูติผี โดยผู้เล่นจะรับบทเป็น หมอผี มีหน้าที่ช่วยนำพาวิญญาณกลับสู่ภพภูมิเดิม โดยต้องจัดการพื้นที่ไม่ให้ทับซ้อนกัน ด้วยวิธีที่เป็นมิตรแทนการกำจัดแบบรุนแรง เพื่อสื่อสารแนวคิดว่า “มนุษย์กับผีก็สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ” 

          เสน่ห์ของเกมนี้อยู่ที่ผีแต่ละตน ซึ่งมีที่มาและคาแรกเตอร์ต่างกัน ทำให้วิธีรับมือก็แตกต่างไปในแต่ละครั้ง ซึ่งคุณณัฐพลได้อ้างอิงข้อมูลเหล่านี้จากงานวิจัย ผีอาเซียน ของอาจารย์ตาล ส่วนฝั่ง หมอผี ซึ่งเป็นตัวละครของผู้เล่นนั้น เขาได้แต่งเติมรายละเอียดและเรื่องราวขึ้นมาด้วยอารมณ์ขัน เพื่อเพิ่มความท้าทายและสีสันให้เกมสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

          บอร์ดเกมไทยสู่สายตาโลก

          เวที Thai Board Game Journey 2025 ผีอาเซียน ปิดฉากลงท่ามกลางความภาคภูมิใจของ TK Park และผู้ร่วมจัดงาน ที่ได้มีส่วนร่วมในการผลักดัน และสร้างแรงบันดาลใจให้นักออกแบบบอร์ดเกมรุ่นใหม่ได้ปล่อยพลังความคิดสร้างสรรค์เพื่อขับเคลื่อนวงการบอร์ดเกมไทยต่อไป

          และที่น่าดีใจไปกว่านั้นคือ การได้พาทีมผู้ชนะ พร้อมผลงาน A.S.E.A.N VERSE: กรุผีแตกแหกหมู่บ้าน ไปจัดแสดงในงาน Taiwan Original Board Game Expo 2025 (TOBE 2025) มหกรรมบอร์ดเกมระดับนานาชาติ ที่จะจัดขึ้นในวันที่ 26–28 กันยายน 2568 ณ กรุงไทเป

          TK Park และพันธมิตรทุกฝ่ายขอขอบคุณทุกคนที่ร่วมเดินทางกับเราในโครงการนี้ และอยากชวนให้ทุกคนร่วมติดตามการเดินหน้าสร้างสรรค์พื้นที่และโอกาสใหม่ ๆ ให้นักออกแบบบอร์ดเกมไทยได้เปล่งประกายบนเวทีโลกมากขึ้นในอนาคต

          สร้างสรรค์โดย Jaruwan C. และ TK Park