แวดล้อมการอ่านและการเรียนรู้ ปี 2025

           ตลอดปี 2025 อุทยานการเรียนรู้ TK Park ในฐานะห้องสมุดมีชีวิตสำหรับคนทุกวัยใจกลางเมือง ได้ทำหน้าที่ไม่เพียงเป็นพื้นที่เก็บรักษาหนังสือ แต่เป็นพื้นที่สังเกตความเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมการอ่าน การเรียนรู้ และความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนกับตัวบทในยุคที่โลกหมุนเร็วขึ้นทุกวัน แวดล้อมการอ่านในปีนี้จึงไม่ได้เปลี่ยนไปเพราะเทคโนโลยีเพียงอย่างเดียว หากเปลี่ยนไปพร้อมกับสภาวะใจ ไลฟ์สไตล์ และชุมชนที่รายล้อมผู้อ่านแต่ละคน

           Reading Slump ระยะวัดใจของคนรักการอ่าน

           หนึ่งในสัญญาณที่พบได้บ่อยในปีนี้ คือภาวะ Reading Slump หรือช่วงเวลาที่ผู้อ่านรู้สึกว่า “อ่านอะไรก็ไม่สนุกเหมือนเดิม” หนังสือเล่มเดิมที่เคยอ่านเพลินกลับอ่านไม่จบ ความตั้งใจจะอ่านถูกแทนที่ด้วยความเหนื่อยล้า วอกแวก หรือแม้แต่ความรู้สึกผิดที่ไม่ได้อ่าน

           ประสบการณ์ในพื้นที่ TK Park ทำให้เราเห็นว่า Reading Slump ไม่ได้เป็นเรื่องของวินัยการอ่านเพียงอย่างเดียว แต่สัมพันธ์กับสุขภาพใจ ไลฟ์สไตล์ ภาระงาน การเสพสื่อดิจิทัล และจังหวะชีวิตในแต่ละช่วงเวลา

           คำแนะนำที่ได้ผลเสมออาจไม่ใช่ “อ่านให้มากขึ้น” แต่คือการอนุญาตให้ตัวเอง “อ่านให้ต่างออกไป” ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนประเภทหนังสือ ลองสื่อรูปแบบอื่นอย่างกราฟิกโนเวล หนังสือภาพ สารคดีสั้น หรือแม้แต่การพักจากการอ่านตัวอักษร แล้วหันไปฟังพอดแคสต์ ชมงานศิลปะ หรือเข้าร่วมกิจกรรมเรียนรู้ เพื่อให้การรับรู้ได้พักและฟื้นตัว ก่อนจะกลับมาอ่านอีกครั้งอย่างเป็นธรรมชาติ

           Online Community กับพลังการบอกต่อของนักอ่าน

           อีกหนึ่งปรากฏการณ์สำคัญคือบทบาทของ Online Community ต่อความสนใจในการอ่านหนังสือ เราเริ่มเห็นกลยุทธ์ทางการตลาดที่ชัดเจนมากขึ้นว่า ก่อนหนังสือหลายเล่มจะวางจำหน่าย จะมีผู้อ่านที่มีอิทธิพลในวงการเริ่มพูดถึง แนะนำ หรือหยิบยกประเด็นจากหนังสือเล่มนั้น ๆ มาสื่อสารบนพื้นที่ออนไลน์

           เมื่อหนังสือออกวางขาย กระแสรีวิว การพูดคุย การทำคอนเทนต์ต่อยอดก็ตามมาอย่างต่อเนื่อง จนหนังสือบางเล่มมีคิวจองอ่านที่ TK Park ยาวนาน และก้าวขึ้นเป็นหนังสือขายดีในร้านหนังสือ

           สิ่งที่น่าสนใจไม่ใช่เพียงยอดขายหรือความนิยม แต่คือการที่การอ่านกลับมาเป็น “กิจกรรมทางสังคม” อีกครั้ง ผู้คนไม่ได้อ่านเพียงลำพัง แต่อ่านเพื่อพูดคุย แลกเปลี่ยน และเป็นส่วนหนึ่งของบทสนทนาร่วมกันในสังคมออนไลน์และออฟไลน์

           หมายเหตุ ระหว่างปี 2025 หนังสือหลายเล่มมียอดจองคิวยืมหนังสือมหาศาล ทำให้ทีมบรรณารักษ์ของ TK Park ทดลองเปิดทางด่วน Read Xpress และบริการล่าสุด TK Lucky Shelf ให้นักอ่านมาหยิบยืมแบบทันใจ อ่านไว คืนใน 7 วัน

           เรื่องราวใหม่บนชั้นหนังสือ

           ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา อุตสาหกรรมหนังสือไทยค่อย ๆ ขยายขอบเขตจากตัวอักษรไปสู่ภาพ เส้น สี และรูปแบบการเล่าเรื่องใหม่ ๆ ตั้งแต่งานภาพประกอบ ปกหนังสือ และการจัดองค์ประกอบหน้าหนังสือ ไปจนถึงหนังสือที่เล่าในรูปแบบกราฟิกโนเวล กลายเป็นประตูสำคัญที่เปิดประสบการณ์การรับรู้ของผู้อ่านกลุ่มใหม่ ๆ

           TK Park เองได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการขยายขอบเขตนี้ ผ่านโครงการ Book on Board ที่เชิญนักออกแบบบอร์ดเกมมาสร้างมิติใหม่ของการอ่าน โดยนำแรงบันดาลใจจากหนังสือไทยมาต่อยอดเป็นจักรวาลบนกระดานบอร์ดเกม โครงการนี้ไม่ได้เพียงเปลี่ยนวิธีเล่าเรื่อง แต่ยังชวนให้ผู้คน “เล่น” กับเนื้อหา คิดเชิงระบบ และมีปฏิสัมพันธ์กับเรื่องราวในรูปแบบที่แตกต่างออกไป เพื่อสะท้อนว่า หนังสือไทยไม่ได้หยุดอยู่ที่การอ่าน แต่สามารถเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างสรรค์ข้ามสื่อ ข้ามอุตสาหกรรม และข้ามกลุ่มวัย

           หมายเหตุ โครงการประกวดบอร์ดเกม Book on Board #5 เปิดรับสมัครนักออกแบบต้นเดือนมกราคมนี้ ติดตามรายละเอียดได้บนเว็บไซต์ของ TK Park

           Slow Reading การอ่านช้าในโลกที่หมุนเร็ว

           ท่ามกลางความเร่งรีบของข้อมูลและคอนเทนต์สั้น ๆ แนวคิดเรื่อง Slow Reading เริ่มกลับมามีความหมายมากขึ้นในปี 2025 การอ่านแบบช้าและลึก ไม่ได้เน้นปริมาณ แต่ให้ความสำคัญกับการทำความเข้าใจ การตั้งคำถาม และการเชื่อมโยงสิ่งที่อ่านกับประสบการณ์ชีวิตของตนเอง

           ในพื้นที่ห้องสมุด เราเห็นผู้อ่านจำนวนหนึ่งเลือกกลับมาอ่านงานคลาสสิก งานสารคดี หรือบทความยาว ๆ ที่ต้องใช้เวลา การอ่านจึงไม่ใช่การแข่งขันกับเวลา แต่เป็นการสร้างพื้นที่สงบให้ความคิดได้เติบโตอย่างเป็นธรรมชาติ ความช้านี้ไม่ได้ถอยหลัง หากเป็นการยืนหยัดท่ามกลางความเร็วของโลกภายนอก

           แหล่งอ้างอิงและการเรียนรู้เชิงลึก

           การสนับสนุนการอ่านเชิงลึกไม่อาจแยกออกจากการเข้าถึงแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ ในปีนี้ TK Park จึงตัดสินใจทดลองเพิ่มบริการ Britannica Library สารานุกรมออนไลน์ระดับโลก ให้ทุกคนมาใช้ได้ฟรี เพื่อเสริมมิติของการอ่านจากความเพลิดเพลิน ไปสู่การค้นคว้า ตรวจสอบ และต่อยอดความรู้

           แหล่งอ้างอิงที่มีคุณภาพช่วยให้การอ่านไม่หยุดอยู่ที่ความเข้าใจส่วนตัว แต่เชื่อมโยงไปสู่ความรู้ร่วมของสังคม การอ่านแบบช้าและลึกจึงไม่ได้หมายถึงการอ่านลำพัง หากเป็นการอ่านอย่างมีราก มีที่มา และมีความหมายต่อโลกที่กว้างขึ้น

           หมายเหตุ ติดตามรายละเอียดการใช้งาน Britannica Library ได้ที่หมวด “กิจกรรม” บน MyTK

           ก้าวสู่ 2026

           เมื่อมองย้อนกลับไปในปี 2025 การอ่านอาจไม่ได้อยู่ในช่วงเฟื่องฟูที่สุด แต่กำลังอยู่ในช่วงปรับสมดุล ค่อย ๆ เปลี่ยนรูป เปลี่ยนจังหวะ และเปลี่ยนความหมายไปพร้อมกับชีวิตของผู้คน

           อุทยานการเรียนรู้ TK Park ยังคงเชื่อว่า การอ่านและการเรียนรู้ไม่เคยหายไปไหน เพียงแต่อาจรอคอยพื้นที่ เวลา และรูปแบบที่เหมาะสม เพื่อกลับมาเชื่อมโยงกับผู้คนอีกครั้ง และเราจะยังคงทำหน้าที่เป็นพื้นที่แห่งความเป็นไปได้นั้นต่อไปในปีหน้า พร้อมเซอร์ไพร์สมากมายที่รอคุณอยู่

          แล้วพบกันในปี 2026