TK Park ร่วมเดินหน้ายกระดับ Soft Power ไทย พัฒนานักแปลวรรณกรรมสู่สากล
เมื่อวันเสาร์ที่ 7 มิถุนายน 2568 คุณก้อง ฤทธิ์ดี รองผู้อำนวยการหอภาพยนตร์ และผู้แปล ‘ไส้เดือนตาบอดในเขาวงกต’ และ ‘พุทธศักราชอัศดงกับทรงจำของทรงจำของแมวกุหลาบดำ’ ผลงานรางวัลซีไรต์ของคุณวีรพร นิติประภา เป็นภาษาอังกฤษ ให้เกียรติมาเป็นวิทยากรบรรยายในหัวข้อ “เทคนิคการแปลจากภาษาไทยเป็นภาษาอังกฤษ” ให้กับผู้เข้าอบรมในโครงการพัฒนาทักษะนักแปลเผยแพร่วรรณกรรมไทยสู่สากล ณ โรงแรมสยามแอทสยาม ดีไซน์โฮเทล กรุงเทพ
ในงานนี้ นอกจากคุณก้องจะได้แบ่งปันประสบการณ์ ‘การแปลออก’ ที่สั่งสมมาจากการทำงานหลายสิบปี คุณยังมีเคล็ดลับของการทำงานมาฝากนักแปลรุ่นน้องมากมาย อาทิ การใช้ชีวิตกับภาษาอังกฤษจนคุ้นเคยและถ่ายทอดออกไปอย่างเป็นธรรมชาติ แม้จะรู้ว่านั่นคือการ ‘แสดง’ เพราะเราไม่ใช่เจ้าของภาษาปลายทาง ก็ตาม รวมถึงการค้นหาทางเลือกในการแปลที่ดีที่สุดและสะท้อนน้ำเสียงของผู้เขียนได้ดีที่สุดอีกด้วย
การบรรยายนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “พัฒนาทักษะนักแปลเผยแพร่วรรณกรรมไทยสู่สากล” ซึ่งเป็นความพยายามอย่างแข็งขันระหว่างภาครัฐและภาคเอกชน ทั้งสถาบันอุทยานการเรียนรู้ (TK Park) สมาคมนักแปลและล่ามแห่งประเทศไทย และสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย โดยมีเป้าหมายร่วมกันเพื่อส่งเสริมการส่งออกวรรณกรรมไทยสู่สากล โครงการนี้เริ่มนำนักแปลและผู้สนใจก้าวเข้าสู่วงการแปลวรรณกรรมไทยกว่า 50 คน มาร่วมอบรมกับนักแปลมืออาชีพ ล่าม นักเขียน และผู้เชี่ยวชาญการใช้ภาษาอังกฤษ ในทุกวันเสาร์ เริ่มตั้งแต่เมื่อวันเสาร์ที่ 17 เดือนพฤษภาคม 2568 ผ่านมา จนปัจจุบัน ผู้เข้าร่วมโครงการได้รับถ่ายทอดองค์ความรู้หลากหลายที่จะเป็นพื้นฐานในการแปลวรรณกรรมไทยเพื่อการส่งออก
“การแปลวรรณกรรมไม่ใช่เพียงการถ่ายทอดภาษา แต่คือการพาโลกมารู้จักตัวตนของไทยผ่านวัฒนธรรม” นายวัฒนชัย วินิจจะกูล ผู้ช่วยผู้อำนวยการสถาบันอุทยานการเรียนรู้ กล่าว พร้อมเน้นว่า “โครงการดังกล่าวมีเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ในการพัฒนากำลังคนด้านการแปล เพื่อสนับสนุน Soft Power ของไทยในระดับนานาชาติ โดยการนำวรรณกรรมไทยไปสู่สายตาชาวโลกอย่างมีคุณภาพและลุ่มลึก ภายใต้แนวคิด “เปิดโลกการแปล: สร้างพื้นที่วรรณกรรมไทยในตลาดโลก””
นายวัฒนชัย กล่าวเพิ่มเติมว่า “Soft Power ด้านวรรณกรรม คือกุญแจสำคัญของการสร้างภาพลักษณ์ประเทศและการขยายบทบาททางวัฒนธรรมไทยในระดับโลก โครงการนี้จึงไม่ใช่เพียงกิจกรรมอบรม แต่เป็นการวางระบบนิเวศใหม่ให้กับอุตสาหกรรมแปลและหนังสือไทย”
ภารกิจนี้สะท้อนบทบาทเชิงยุทธศาสตร์ของสถาบันอุทยานการเรียนรู้ (TK Park) ในการเสริมสร้างระบบนิเวศการเรียนรู้ผ่านการพัฒนากำลังคนสร้างสรรค์ในอุตสาหกรรมหนังสือ ซึ่งเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญภายใต้นโยบายการขับเคลื่อน Soft Power ของประเทศ โดยมุ่งยกระดับศักยภาพบุคลากรด้านการแปลให้สามารถเป็นแรงขับ์เคลื่อนวรรณกรรมไทยสู่เวทีสากลอย่างมีคุณภาพและยั่งยืน
โครงการ “พัฒนาทักษะนักแปลเผยแพร่วรรณกรรมไทยสู่สากล” มีการออกแบบโครงสร้างเนื้อหาอย่างครอบคลุม โดยเริ่มจากการปูพื้นฐานและให้ความสำคัญกับการทำความเข้าใจบริบทวัฒนธรรม เพื่อวิเคราะห์ต้นฉบับ ถ่ายทอดอารมณ์ และน้ำเสียงของภาษาไทยไปยังภาษาอังกฤษอย่างมีศิลปะ การบรรยายหัวข้อแรก “พื้นฐานและหลักการแปลจากภาษาไทยเป็นภาษาอังกฤษ” ได้รับเกียรติจาก อาจารย์กฤตยา อกนิษฐ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการแปลเป็นภาษาต่างประเทศ เจ้าของผลงานการแปลการ์ตูนสุดสาคร และภาพยนตร์เรื่องโหมโรง มาถ่ายทอดประสบการณ์ และฝึกแปลอย่างเข้มข้น
สัปดาห์ต่อมา การอบรมเรื่อง “เครื่องมือและทรัพยากรช่วยในการแปล” ได้รับเกียรติจากคุณปกรณ์ กฤษประจันต์ นายกสมาคมนักแปลและล่ามแห่งประเทศไทย มาร่วมแบ่งปันประสบการณ์ในการใช้เครื่องมือใกล้ตัว ทั้ง Search Engine, MS Word, MS Excel หรือแม้กระทั่ง AI ของค่ายต่าง ๆ ในกระบวนการตั้งแต่การค้นคว้าหาข้อมูล สร้างคลังคำส่วนตัว ไปจนถึงการเกลาสำนวน โดยไม่ลืมแสดงทัศนะต่อการใช้ AI ช่วยแปล ว่าอยากให้นักแปลใช้เป็นเครื่องมือช่วยเหลือการแปล อย่าใช้เป็นวิธีการหลัก
สัปดาห์ที่สาม โครงการฯ เน้นที่ความเข้าใจในบริบทมากขึ้น กับการบรรยายในหัวข้อ “การทำความเข้าใจวรรณกรรมไทยเพื่อการแปล” โดย อาจารย์ ดร.รังสิมา นิลรัตน์ มาร่วมชี้ชวนให้เห็นว่าการแปลข้ามภาษา ข้ามวัฒนธรรม มีประเด็นอะไรบ้างที่ต้องระวังมากเป็นพิเศษ และควรถ่ายทอดอย่างไร เพื่อให้ผู้อ่านสามารถเข้าถึงความงดงามของวรรณกรรมได้มากที่สุด
ในเดือนมิถุนายน 2568 โครงการจะจัดอบรมเชิงลึกต่อเนื่องอีก 2 ครั้ง ได้แก่ การพัฒนาทักษะภาษาอังกฤษสำหรับนักแปล (14 มิ.ย. 68) และบทเรียนจากมืออาชีพ (21 มิ.ย. 68) โดยมีวิทยากรอีกหลายท่านที่พร้อมให้ความรู้ในการอบรมและเสวนาครั้งต่อไป เช่น อาจารย์ ดร.อรองค์ ชาคร คุณณัฐกร วุฒิชัยพรกุล จากสำนักพิมพ์เวิร์ดวันเดอร์ คุณกิตติศักดิ์ คงคา นักเขียนและบรรณาธิการบริหารสำนักพิมพ์ 13357 และคุณเมธิส โลหเตปานนท์ ผู้แปลกวีสุนทรภู่เป็นภาษาอังกฤษ
