หนังสือเรื่อง สำรวจมืองสมุทรฯ เป็นหนังสือที่สร้างสรรค์ขึ้นจากข้อมูลท้องถิ่นจังหวัดสมุทรสาคร รวบรวมสถานที่ บุคคล สิ่งของ และกิจกรรมที่น่าสนใจของเมืองเอาไว้ เปิดเรื่องด้วยการกระตุ้นให้เด็กได้เป็นนักสำรวจ และร้อยเรียง เล่าเรื่องราวตามหัวเรื่องที่เป็นคำคล้องจองกันตลอดทั้งเรื่อง เช่น เริ่มด้วยหัวเรื่อง ก่อนอื่นเลย เป็นการเตรียมพร้อมสำหรับเด็กผู้จะเริ่มเป็นนักสำรวจ ว่าจะต้องเตรียมตัวอย่างไร มีอุปกรณ์อะไรที่จำเป็น แล้วเริ่มออกสำรวจกันได้ จากนั้นก็มาถึงตอน คุ้นเคยเพื่อนบ้าน คือเนื้อหาที่แนะนำให้เด็กได้รู้จักจังหวัดที่มีพื้นที่ติดต่อกับจังหวัดที่ตัวเองอาศัยอยู่ และตอน สนุกสนาน 'สามน้ำ' และ สำคัญป่าชายเลน สำหรับ ๒ ตอนนี้ เสนอสภาพพื้นที่ที่มีความโดนเด่นของสมุทรสาครคือ เป็นมืองที่มีสามน้ำ ได้แก่ น้ำเต็ม น้ำจืด และน้ำกร่อย และมีป่าชายเลนที่เป็นทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์
การให้ข้อมูลสำหรับเด็ก เป็นข้อมูลสั้นๆ ง่าย และกระชับ ทั้งนี้นักเขียนมุ่งหวังจะให้เด็กได้อ่านเพื่อจุดประกายความอยากรู้ อยากศึกษา แล้วไปค้นดูหาข้อมูลและเรียนรู้จากแหล่งข้อมูลอื่นๆ ต่อไป โดยได้เขียนแนะนำเอาไว้ในเล่มทั้งหมดแล้ว เช่น ค้นคว้าเพิ่มเติมจากหนังสือเรื่องอะไร สอบถามข้อมูลบุคคล หรือออกค้นหาคำตอบจากสถานที่จริงด้วยตนเองได้อย่างไร ดังนั้นหนังสือเรื่อง สำรวจเมืองสมุทรฯ จึงเป็นหนังสือการเรียนรู้ท้องถิ่นเล่มแรกๆ ของเด็กชั้นประถมศึกษา หลักคิดในการจัดทำหนังสือเรื่อง สำรวจเมืองสมุทรฯ เกิดขึ้นจาการคำนึงถึงวัยและประสบการณ์การเรียนรู้ของผู้อ่านเป็นสำคัญ ด้วยความมุ่งหวังให้เป็นหนังสือเพื่อสร้างแรงบันดาลใจสำหรับเด็กระดับประถมศึกษา และมีความเชื่อมั่นว่าหากเด็กๆ ได้มีโอกาสเรียนรู้เรื่องราวท้องถิ่นของตนเองอย่างสนุกและอย่างเป็นธรรมชาติ จิตสำนึกรักท้องถิ่นย่อมจะเกิดขึ้นในตัวของเด็กโดยธรรมชาติ จากสิ่งที่พวกเขาได้รู้ ได้เห็นได้สำนึกด้วยตนเอง