แค่ติดล้อให้ชั้นวาง ก็ได้พื้นที่ว่างเพื่อเรียนรู้
ห้องสมุดฮาคูนิลา (Hakunila Library) ในประเทศฟินแลนด์ ใช้เวลา 9 เดือนในการปรับโฉมห้องสมุดใหม่ มีโจทย์ตั้งต้นคือทำอย่างไรให้ห้องสมุดแตกต่างจากเดิม โดยใช้เงินน้อยที่สุด สิ้นเปลืองทรัพยากรน้อยที่สุด และผู้ใช้พึงพอใจมากที่สุด
เพื่อให้บรรลุจุดประสงค์ทุกข้อ ห้องสมุดจัดทำแบบสอบถามให้ผู้ใช้บริการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการปรับปรุงห้องสมุดและการพัฒนาการให้บริการ คำตอบเหล่านั้นถูกนำมาใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการจัดเวิร์คช็อปกลุ่มย่อย 3 เวที เน้นกลุ่มเป้าหมายสองกลุ่มหลักคือวัยรุ่นและผู้ใหญ่ เพื่อให้ได้ความเห็นเชิงลึกว่าอะไรคือความต้องที่แท้จริง โดยมุ่งไปที่ประเด็นทรัพยากรห้องสมุดและการใช้พื้นที่
ข้อมูลจากแบบสอบถามและเวิร์คช็อป มีประเด็นที่น่าสนใจเช่น ผู้ใช้อยากให้ห้องสมุดเป็นศูนย์บริการสารสนเทศ เป็นศูนย์กลางทางด้านวัฒนธรรมท้องถิ่น และเป็นพื้นที่พบปะแลกเปลี่ยนพูดคุยที่เป็นกันเอง ในกลุ่มวัยรุ่นแสดงออกชัดเจนว่าต้องการพื้นที่ที่เป็นส่วนตัวแยกออกจากกลุ่มเด็ก อยากแสดงออกแบบที่มีลักษณะเฉพาะตัว เช่น การขีดเขียนวาดภาพบนผนังหรือกราฟฟิตี้ (graffiti) การเล่นเกมคอนโซล ส่วนกลุ่มผู้ใหญ่ต้องการที่นั่งแบบผ่อนคลาย เงียบและมีมุมเฉพาะ นอกจากนั้นยังสะท้อนว่าการจัดหมวดหนังสือด้วยระบบเลขหมู่ดิวอี้ทำให้หาหนังสือยาก
มินนา ฮาปาคอสกี้ (Minna Haapakoski) นักออกแบบตกแต่งภายใน ผู้เชี่ยวชาญในการนำวัสดุใช้แล้วกลับมาใช้ใหม่ ออกแบบงานตามที่เธอถนัดด้วยการรวบรวมข้อมูลทั้งหลายจากเวทีเวิร์คช็อป เช่นเดียวกับทีมบรรณารักษ์ที่ต้องคิดใหม่กับการปรับปรุงทรัพยากรห้องสมุดและการจัดหมวดหมู่หนังสือ เพื่อให้ผู้ใช้ค้นหาหนังสือที่ต้องการได้ง่ายขึ้น
การออกแบบแปลงโฉมห้องสมุดใช้แนวคิด Green Interior Design คือการนำชั้นหนังสือเก่าเอามาใช้ซ้ำ ด้วยการทาสีใหม่ ปรับลดความสูงลง และติดล้อที่ฐานเพื่อให้เข็นเลื่อนไปมาได้ เพียงเท่านี้พื้นที่ห้องสมุดเดิมก็จะสามารถปรับเปลี่ยนไปใช้จัดกิจกรรมต่างๆ ได้สะดวกขึ้น โดยไม่ต้องโละทิ้งเฟอร์นิเจอร์เก่าไปเลยแม้แต่ชิ้นเดียว
มีการเปลี่ยนหมวดหมู่หนังสือ โดยนำข้อมูลประวัติการยืมมาใช้วิเคราะห์ แล้วแบ่งประเภทเนื้อหาหนังสือใหม่เป็น หมวดท่องเที่ยวและเทคโนโลยี หมวดประวัติศาสตร์และชีวประวัติบุคคลสำคัญ หมวดบ้านที่อยู่อาศัยและสุขภาวะ หมวดโลกและภาษา เป็นต้น
ทางด้านการปรับปรุงสภาพแวดล้อมภายในให้มีสีสันและมีบรรยากาศเปิดกว้างเชื้อเชิญผู้คน ห้องสมุดฮาคูนิลาได้รับความช่วยเหลือจากบริษัทร้านค้าในท้องถิ่น เช่น โรงงานผลิตสีทาบ้านบริจาคสีสำหรับใช้ทาเฟอร์นิเจอร์ห้องสมุด ดังนั้นการปรับปรุงแปลงโฉมทั้งหมดจึงสำเร็จเสร็จสิ้นลงโดยใช้เงินน้อยมาก
ในฤดูใบไม้ผลิ ปี 2014 ภายหลังการแปลงโฉม ห้องสมุดสามารถจัดกิจกรรมเต้นรำในห้องสมุด โดยการเคลื่อนชั้นหนังสือทั้งหมดไปวางชิดผนังห้อง แล้วเชิญชวนผู้คนให้มาร่วมงานเต้นรำตามสไตล์ดนตรีฟินนิชโบราณ นอกจากนี้ยังมีการฉายภาพยนตร์และจัดแสดงนิทรรศการผลงานศิลปะเป็นระยะ
ห้องสมุดฮาคูนิลา ก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 1976 มีพื้นที่ใช้สอยประมาณ 600 ตารางเมตร เป็นสาขาหนึ่งของห้องสมุดเมืองวันตา (Vantaa City Library) มีนักอ่านที่เป็นลูกค้าหลักอยู่สองกลุ่ม กลุ่มแรกมีความกระตือรือล้นและมาใช้ห้องสมุดเป็นประจำตั้งแต่ก่อนการแปลงโฉม อีกกลุ่มเข้ามาใช้ห้องสมุดเมื่อต้นปี 2015 เป็นกลุ่มนักอ่านที่ชมชอบหนังสือแนวลึกลับเขย่าขวัญและสืบสวน
สำหรับกลุ่มเด็ก ห้องสมุดมีชมรมที่เกิดจากความร่วมมือกับหน่วยงานท้องถิ่น โดยจะมีอาสาสมัครเข้ามาช่วยจัดกิจกรรมสำหรับเด็กสัปดาห์ละสองครั้ง
ที่มาภาพ
